derez-kevatal

Brezhoneg

Etimologiezh

Ger kevrennek, savet diwar an anv-kadarn derez, hag an anv-gwan kevatal

Anv-kadarn

Derez-kevatal : (Yezhadur) unan eus derezioù an anv-gwan hag an adverb, hag a vez furmet o lakaat

• ken dirazañ , pe ken, ker, kel:
• ha ha pe evel war e lerc'h

da sevel derez-kevatal ar c'heñveriañ.

1. gant ken dirak an anv-gwan pe an adverb, a-wechoù hep ha pe evel war e lerc'h: ken abred, ken aes, ken aonik, ken arnevek, ken bihan, ken boull, ken bras, ken brav, ken buan, ken c'hwek, ken diaes, ken didruez, ken digalon, ken diwezhat, ken diwisk, ken don, ken douget, ken dous, ken fall, ken fur, ken goullo, ken gwenn, ken hir, ken hoalus, ken izel, ken kaer/ker kaer, ken kalet, ken ker, ken klañv, ken koant, ken kreñv, ken mat, ken moan, ken naet, ken nebeut, ken nec'het, ken pell, ken pizh, ken poazh, ken ponner/ker ponner, ken sioul/ker sioul, ken sot, ken start, ken tomm, ken tost, ken uhel, ken yen;

   • Ken brav out! Ken kalet eo! Ken sot int!
   • ...e Bro-C'hinea, e-lec'h ma oa ken aes kavout morianed da brenañ ... . — (Daniel Defoe, lakaet e brezhoneg gant Yeun ar Gow, Abrobin, Al Liamm, 1964, p. 14.)
   • Hag hon zud fur, dindan brumenn an abardaez, an eil war-lerc’h egile, krommet, o daouarn gante en o godelloù, ac’h eas d’ar gêr, war o fouez, goustadik, damserret o daoulagad, skuizh o fenn da vezañ douget e-pad keit amzer mennozhioù ken boull ha ken goullo. — (Fañch al Lae, Bilzig, Kemper, 1925, p. 138.)
   • An hini a vez ken diwisk-se e-nevez riou. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 127.)
   • - Traoù ken mat ha ken marc'had-mat 'ta ! — (Abeozen, Pirc'hirin Kala-Goañv, Al Liamm, eil emb. 1986, p. 25.)

2. gant ker dirak an anv-gwan : ker bras, ker brudet, ker burzhudus, ker c'hwek, ker goullo, ker gwir, ker kaer, ker kalonek, ker koant, ker ponner, ker sot, ker start, ...
3. gant kel dirak an anv-gwan : kel laouen, kel lies, kel lirzhin ...
4. Direizhderioù
   • mat a ra koulz, kenkoulz, kerkoulz (ha ken mat)

   • [...] ar roñfl kozh a roc'he bepred koulz ha biskoazh. — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 84.)
   • — A ! Teodor, delivret a' teus ac'hanon eus ar jeant milliget, ha ma div c'hoar kerkoulz ha me ! [...]. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 128.)
   • ... ; moredet e oa moarvat an hini gozh, un dra reizh evit ur vaouez war an oad, goude ur pred ken mat. — (Jarl Priel, An Teirgwern Pembroke, Al Liamm, 1959, p. 17.)

   • fall a ra ken gwazh (ha ken fall)

   • Tud Lokemo n'int ket ken gwaz ha ma'z int brudet. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 197.)
   • Ken fall eo an hini a zalc'h ar sac'h
     Evel an hini a lak e-barzh. Krennlavar.

   • hir a ra keit (ha ken hir),
   • pell a ra keit (ha ken pell),

   • Ar c’hamm a sailh keit hag un all. Krennlavar.

   • bras a ra kement (ha ken bras),

   • Hag e tigore he genou kement ha ma daou zorn. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 26.)

   • kalz a ra kement,
   • abred a ra kenkent/kerkent,

   • Kenkent ha tarz-an-deiz e oam savet. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 512.)

5. gant ken dirak an anv-gwan, met hep ha pe evel war-lerc'h:
6. gant ken dirak an anv-gwan, ha gant -mañ war e lerc'h:

   • Deh am-oa tapet eur zillïenn keit-mañ ! — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 28.)

7. gant ken dirak an anv-gwan, ha gant -se war e lerc'h:

   • Me n'on ket ken sod-se ! — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 28.)
   • ... me n'on ket ken aonik-se . — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/3, Al Liamm, 1988, p. 109.)

8. gant ken dirak an anv-gwan, ha gant all war e lerc'h:

   • ken kreñv-all. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 28.)
   • ken fin-all. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 28.)
   • ken sod-all. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 29.)
   • kemend-all. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 29.)
   • biskoazh kemend-all!

9. ken ... ha ...

   • Pa oa c'hoazh ur bugelig lostennek, hag en e amzer ne vezed ket bragezet ken abred ha bremañ, [...]. — (Abeozen, Pirc'hirin Kala-Goañv, Al Liamm, eil emb. 1986, p. 11.)
   • Biskoazh ne gavis un eskenn voued ken c’hwek d’am c’halon hag an tamm bara-mañ. — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 72.)
   • Ma n'int ket ken herrek hag ar re yaouank, finoc'h e c'hellont bezañ. — (Brogarour, Onenn, Gwengamp, 1936, p. 25.)
   • An avalou-mañ a zo ken kaled ha mein. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 39.)
   • An douar-mañ pa e-nevez greet glao ha pa zeu da zeha a ya ken kaled ha houarn. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 39.)
   • Piw a zo ken koz hag e dad ha kosoh evid e vamm ? - Mab ar C'hoz, nemed ur Gozenn a vefe e vamm ive. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 328.)
   • … ken kriz eo hag ar roñfl kozh, nemet n’eo ket heñvel outañ a-ziavaez. — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 88.)
   • N'eo ket ken red ha mervel ober ze. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 48.)
   • Ken stank ha grizilh e kouezhe war ar c'hlazenn dirak ar beorien santimoù ha gwenneien, ... . — (Jarl Priel, Va Zammig Buhez, Al Liamm, 1954, p. 55.)
   • ... ar skilbaotr, ken tev e zivesker hag e zivrec'h ha postoù ur gwele-kloz, ha ken bras e benn hag ur girin da lakaat dienn. — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 69.)
   • Ar vaz-yod a oa ken teo ha ma breh. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 27.)
   • Ken kreñv eo an eil hag egile. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 146.)
   • An togou-mañ a zo ken braw an eil hag egile. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 146.)
   • Ken braw eo d'an eil ha d'egile. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 146.)
   • En droienn (ken aes, ken brav) ha tra
   • Ma voe staget neuze gant ar peder chadenn ouzh diadre lestr Yann, a dennas anezhañ d'e heul, ken brav ha tra. — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 57.)

10. ken ... ha tra
    • [...] ; ha mar kirit rei d'ezho da efa, ec'h efint d'ho krasou mad, evel a leveront, e leac'h lavaret d'ho iec'hed, kel laouen ha tra. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 309.)
11. ken ... evel ..., ker ... evel ...

    • Ha koulskoude, ar merc'hed a oa ken koant ha ken moust 'vel int breman, ... — (Erwan ar Moal, An “Hini Goz” o vont da denna he foltred, Editions FEIZ HA BREIZ, 1913, p. 5.)
    • Ma mamm a veze ken gwenn he c'hrezioù evel strinkenn an erc'h. — (Jakez Riou, Geotenn ar Werc'hez ha danevelloù all, Al Liamm, 1957, p. 204.)
    • Hennez a zo ken moan e ziouhar evel ur sklisenn. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 17.)
    • — War zigarez ez eo yaouank ? Damen, hennez a zo ken êz e vuhez dezañ evel da unan koz ! — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 154.)

12. dirak un anv-kadarn:

    • Ker pounner kroaz n'oa ket evit koueza var Benn-an-Neac'h; [...]. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 254.)
    • … ur plac’h yaouank a ouenn vat hag ur paotr yaouank a goulz gouenn, — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 36.)

13. e troiennoù evel Ken bras ha ken bras, Ken brav ha ken brav, ken fur ha ken fur, kement ha kement ...

    • Ken braz ha ken braz int. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 28.)
    • An daou dok-mañ a zo ken brao ha ken brao. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 28.)
    • Kement ha kement int. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 28.)
    • Setu aze diou falz hag a zo ken pounner ha ken pounner. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 28.)

    • Ken braw ha ken braw eo dezo. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 146.)
14. en troiennoù
    • kement ha ma, kement ma
    • kement ha ken bihan
      • Mes prestik e c'houlennas un tamm all, hag un tamm all, kement ha ken bihan ma voe debret ar c'hig holl, ... — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 24.)
    • ken ... ken ...
      • Ar yer-mañ a zo ken poaz ken e tibeziont. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 103.)
    • ken ... ma ...
      • Met ken tomm ha ken arnevek e oa an amzer en deiz-se, ma voe kavet klouar an evaj ha ma ne dorras ket o sec'hed d'an dornerien. — (Yeun ar Gow, E Skeud Tour Bras Sant Jermen, eil emb. Al Liamm, 1978, p. 25.)

Troidigezhioù

• galleg : comparatif d'égalité ^(fr) gourel
• italianeg : comparativo di uguaglianza ^(it) gourel
• iwerzhoneg : chéim chóthroim ^(ga) benel
• kembraeg : gradd gyfartal ^(cy) benel
• saozneg : equative ^(en) , equative degree ^(en)
• spagnoleg : comparativo de igualdad ^(es) gourel

Gwelet ivez

• derez-uhelañ
• derez-uheloc'h