eus

Brezhoneg

Etimologiezh

Eus ar c'hrennvrezhoneg euz, diwar *eks-, « er-maez eus, eus », eus an indezeuropeg *ek-s en deus roet an henc'hresianeg ἑχ hag ἑξ, al latin ec- hag ex, al lituaneg isz, an henslaveg izŭ hag iz-, memes ster dezho^[1].

Araogenn

Gour	Furm
U1	ac'hanon
U2	ac'hanout
U3g	anezhañ
U3b	anezhi
L1	ac'hanomp
L2	ac'hanoc'h
L3	anezho, anezhe
D	ac'hanor

eus /øs/

1. Araogenn hag a verk an orin (lec'h)

   bezañ eus ul lec'h bennak;

   • eus pelec'h

   bezañ bet eus ul lec'h bennak: bezañ aet kuit ac'haleno.

   • N’on ket bet pennad ebet eus ar gêr, — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 407.)

   degouezhout, dont, distreiñ, dizreiñ, eus ul lec'h;

   mont, tec'hel, diflukañ eus ul lec'h.

   kas (ha degas), kemer, laerezh, lemel, tennañ traoù (pe tud) eus ul lec'h

2. araogenn hag a verk ar c'houlz orin

   Me n’on ket eus deizioù kentañ ar sizhun, met ne oan ket ganet d’ar sadorn da noz ivez, — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 453.)

3. araogenn hag a verk ar stroll orin (war-lerc'h hini, pehini

   Hini ebet eus ar re-se, hini ebet ac'hanomp.

   pehini eus an tri...?

4. dirak an derez-uhelañ
   • bezañ eus ar c'haerañ
   • bezañ eus ar c'hentañ
   • bezañ eus ar gwellañ
5. er renadenn-anv
   • kaout keloù eus unan bennak
   • ober anv, meneg, eus un dra pe un den
   • bezañ test eus un dra

Gerioù heñvelster

• a, ag

Troioù-lavar

• eus petra, eus piv
• eus pelec'h
• dont a-benn eus un dra‎
• kaout keloù eus unan bennak
• komz eus un dra bennak
• lavarout un anv eus un dra bennak
• ober anv eus un den
• ober un anv eus unan bennak
• tennañ e spilhenn eus ar c'hoari
• trugarekaat un den eus un dra

Gwelet ivez

• Araogennoù brezhonek, stag

Daveoù

Roll an daveoù :

• ^[1] : Lexique Étymologique des termes les plus usuels du Breton Moderne

Troioù-lavar

Etimologiezh

Indezeuropeg	Henamzer uhel Kentkeltiek h.a.	Henamzer Predeneg h.a.	Krennamzer uhel Henvrezhoneg h.a.	Krennamzer izel Krennvrezhoneg h.a.	Amzerioù modern Brezhoneg h.a.	Yezhoù all
*h₁es-(en) *h₁ésti	*esti				eus
					eus	Kerneveureg
					oes	Kembraeg
						Galianeg
						Gouezeleg
		est			est [gall.]	Romaneg
	*isti				ist [alam.]	Germaneg
		ἐστί, ἐστίν (esti, estin)				Gresianeg
		*(j)estĭ	ѥстъ (jestŭ)		jest [kro.]	Slaveg
					hast / ast	Iraneg
	asti					Sanskriteg

Furm verb

eus /øs/

1. Furm ar verb bezañ en amzer-vremañ dic'hour.
   • Da bep tra, er bed-mañ, eus ur fin... — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 111.)
2. Peurvuiañ e-barzh

   ez eus

   • bez' ez eus

   ec'h eus

   n'eus

   • n'eus ket

   *Petra, n'eus ket deuet a laezh ganit? — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/2, Al Liamm, 1985, p. 92.)

   ne deus

   geus

   deus

3. Gant un anv-gwan-verb (pe zaou)
   • Dre amañ marteze eus aet unan eus an dud fall o deus graet kement a zroug dre ar vro. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 114.)
   • Mes e Montroulez eus bet tud a feiz , tud a galon hed ar wech. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 114.)
   • E meur a vro marteze eus bet dibennet muioc'h a dud eget e Breizh-Izel ... — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 118.)
   • ... E meur a lec'h eus c'hoarvezet traoù ker kriz hag e Konk. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 150.)

Furm verb

1. Furm eus ar verb en devout en amzer-vremañ e-barzh

   am eus (hag em eus)

   ac'h eus (hag ec'h eus)

   en deus

   he deus

   hon eus

   hoc'h eus

   o deus