an holl

Brezhoneg

Etimologiezh

Savet gant an hag holl.

an holl

1. Hep anv-kadarn ebet war-lerc'h: an holl dud.
   • — Ia, ia, mad ha guir a livirit, Aoutrou de Kerbalanek, eme an oll. [...]. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 4.)
   • — Ha guir a lavarfac'h ? eme an oll. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 304.)
   • « [...] ; an holl ne dint ket evit tizhout anezho. » — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 9.)
   • — « Ne lavaran ket deoc'h e vec'h laer ; evelato e kav din e ve brav, pa 'z eo bet furchet an holl, e vec'h furchet ivez. » — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 169.)
   • An deiz war-lerc'h e vije poazhet leizh ar pod-houarn ; un dailhenn kig-sall a vije lakaet gante, hag an holl a lipje o bizied. — (Anatol ar Braz, lakaet e brezhoneg gant Erwan ar Moal, Mojenn an Ankou, Mouladurioù Hor Yezh, 1986, p. 46.)
   • a-wel d'an holl
   • demat d'an holl
   • kenavo d'an holl
   • salud d'an holl
   • Bezañ gant an holl:

   • « ’Touez—touez gant an holl aze emañ. Dibabit an hini a glaskit. » — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 152.)

   • karet gant an holl, krouget dirak an holl ...

   • Baskig a oa karet gant an holl. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 47.)
   • Me a zesko d’it, Baskig, beza karet gant an holl ! » — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 48.)
   • Lamet eo e vizou digantañ, hag a-benn eur pennad ez eo krouget war al leurgêr dirak an holl a ra an hu warnañ… — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 106.)

   • An holl neuze a sell ouz ar sant, a gavont kaer-meurbet. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 106.)
2. dirak un anv-kadarn unan:
   • - [...]. Pa ho po dastumet er skudell an holl wad a deuo eus ma fenn, hag ivez eus ma c'horf, taolfet ma fenn er mor, ar pellañ ma c'hallfet. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 77.)
3. dirak un anv-kadarn lies:
   • Piv a garfe brezelekaat gant tud hag a ra brezel d'o Doue, d'o roue, d'o beleien, d'an holl dud vat eus o bro ha d'an estren, war-gorre ar marc'had, abalamour ma ne reont ket evelto ? — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 192.)
   • An eil goude egile, an holl falc'herien a grog en o falc'h, dalc'het betek neuze er vann. — (Brogarour, Onenn, Gwengamp, 1936, p. 84.)
   • Pa veze deuet ar goanv ez ae, goude koan, da di unan pe unan eus an amezeien, hag eno ec'h en em vode an holl vugale diwar-dro hag a dlie ober o faskou. — (Lan ar Bunel, Laouig ar Penker eun danvez beleg, Moulerez straed ar C'hastell, Brest, 1929, p. 18.)
   • Bremañ o deus ar venajerien an holl aezamantoù. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 154.)
   • Ha stoket ar goñtell outo, an holl loened a zo eno a zeu da veza tud evel ma oant diagent. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 129 .)
   • "« E-giz-se, » emezi, « ar puñs a chomo stanket, ha ne zigoro nemet da zeiz ar varn gant an holl veziou. »" — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 129.)
   • Ar c’hornandon a chom en enezenn, mestr meur war an holl draou eno. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 130.)
   • — « Fazia rit, Yann, ma sonjit eo an holl gêriz lampouned. [...]. » — (Lan ar Bunel, Laouig ar Penker eun danvez beleg, Moulerez straed ar C'hastell, Brest, 1929, p. 56.)