krenn

Brezhoneg

Etimologiezh

(1499)^[1] Eus ar ger henvrezhonek cron, kar d'ar gerioù kembraek crwn, heniwerzhonek cruind, dezho ar memes ster, hag a zeufe eus ur ger keltiek kr-undi, savet evel ar ger latin rot-undu-s war un diaz a dalv « kromm » a vo adkavet er pennad « korventenn ».^[2]

Anv-gwan

Derez	Furm
Derez-plaen	krenn
Derez-uheloc'h	krennoc'h
Derez-uhelañ	krennañ
Derez-estlammiñ	krennat

krenn /ˈkrɛnː/

1. E stumm ur c'helc'h.
   • D'an eil, en abeg d'he stumm, a vo krenn — pe gelc'hiek — da verkañ, en un doare na c'hellfe ket bezañ splannoc'h, ne vo ket an disterañ diforc'h etre ar gouvidi en em dolpo en-dro dezhi, ... — (Langleiz, Romant ar Roue Arzhur/levrenn I : Marzhin, Al Liamm, 1975, p. 171.)
   • Marc'heien an daol-grenn : kompagnuned ar Roue Arzhur.
2. ul lamm krenn: Trumm ha nerzhus.
   • En ul lamm krenn e voe an Dimezell R. e burev ar medisin-gward. — (Maguy Kerisit, Breur ha c'hoar, Al liamm niv. 335, Kerzu 2002, p. 33.)
3. Etre bras ha bihan.
   • Ur varc'hadourezh he deus tri friz : ur priz bras, ur priz krenn, hag ur priz bihan. — (Yann-Vari Perrot, Buez ar Zent, Monroulez, 1911, p. 27.)
   • E tour Tredraezh a zo tri gloc'h  : ar c'hloc'h bras, ar c'hloc'h bihan, hag ar c'hloc'h krenn. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 261.)
4. Jedet dre ober ar geidenn.
   • 384400 km eo an hed-krenn etre an Douar hag al Loar. — (Yann-Lug ar Gall, Matematik 6vet klas, TES, 2006, p. 67.)
5. en un taol krenn : a-greiz-holl
   • ... pa lammas en hent en un taol krenn ... — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 128.)

Gerioù heñvelster

• ront (1)

Gerioù kevrennek

evel rakger :

• Krennamzer
• krennbaotr
• krennblac'h
• krennden
• krenndev

• krennejen
• krennlavar
• krennlavarel
• krennoad

• krennvleiz
• krennvrezhoneg
• krennvrezhonek
• krennwez

gerioù kevrennek all :

• a-grenn
• a-daol-krenn

• berr-ha-krenn
• krak-ha-krenn

• krenn-ha-krak
• krenn-ha-kras

Deveradoù

• krennaat
• krennach
• krennadur
• krennadurezh

• krennañ
• krennard
• krennardenn
• krennder

• krennenn
• krenner
• krennour

Troidigezhioù

ront

• alamaneg : rund ^(de) , rundlich ^(de)
• galleg : rond ^(fr)

etre bihan ha bras

• alamaneg : Zwichen- ^(de) , Mittel ^(de)
• galleg : moyen ^(fr)

Anv-kadarn

krenn /ˈkrɛnː/ gourel

1. Ober ur c'hrenn d'un dra bennak : krennañ/troc'hañ anezhañ un tammig
   • <skouer.>

Adverb

Derez	Furm
Derez-plaen	krenn
Derez-uheloc'h	krennoc'h
Derez-uhelañ	krennañ
Derez-estlammiñ	krennat

krenn /ˈkrɛnː/

1. Ober un dra bennak krenn : trumm

   chom a-sav krenn

   • Hen a jomaz krenn a-za, droug-livetoc'h c'hoaz eged aziagent; eun tamm skrijadenn a reaz. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 94.)
2. penn-da-benn, groñs
   • Ret eo dezhañ chom mut, difennet krenn ma'z eo komz brezhoneg er skol. — (Tad Medar, An Tri Aotrou, 1981, p. 94.)
   • Un dra diwirion-krenn e ve kemeret ar « Baganiz » evit « paganed ». — (Brogarour, Onenn, 1936, p. 12.)
   • — Setu ho tad o vont da zistagan krenn ar wech-man deus madou an douar. [...] ! — (Erwan ar Moal, Pipi Gonto, Kemper, 1925, p. 1.)

Gerioù kevrennek

• a-daol-krenn
• disheñvel-krenn
• difennet-krenn
• torret-krenn

Troioù-lavar

• ankouaat krenn
• lammat krenn
• tevel krenn

Troidigezhioù

• alamaneg : völlig ^(de) , ganz ^(de)
• galleg : complètement ^(fr) , totalement ^(fr)

Daveoù

Roll an daveoù :

• ^[1] : Ar c'hCatholicon : « Crēn ».
• ^[2] : Lexique Étymologique des termes les plus usuels du Breton Moderne, p. 81.