houarn

Brezhoneg

Sellet e vez ouzh ar bajenn pe ar gevrenn-mañ evel un divraz da glokaat e brezhoneg. Mar gouezit tra pe dra diwar-benn danvez ar pennad e c'hellit lakaat ho kouiziegezh da dalvezout dre gemmañ ar bajenn-mañ diouzhtu goude klikañ war al liamm « kemmañ ».

Etimologiezh

(1499)^[1] Eus ar c'hrennvrezhoneg houarn^[2], a zeu d'e dro eus an henvrezhoneg hoiarn^[3], da geñveriañ gant ar c'herneveureg hoern, ar c'hembraeg haearn, an heniwerzhoneg iarn, an iwerzhoneg iarann, ar skoseg iarunn, memes ster, hag ar galianeg *isarnon e-barzh Isarno-dorī « an Dorioù houarn » hag anvioù-lec'h all. Dont a rafent holl eus ur ger keltiek *eis-arno-, anv-gwan materi deveret eus an indezeuropeg *ais- « arem, houarn », en deus roet ar sañskriteg अयस् (ayas), al latin aes, hag all.

Notenn : Ar ger germanek *eisarn (en deus roet ar saozneg iron hag an alamaneg Eisen) a zo bet amprestet war-eeun digant ar c'heltieg kozh-kozh.^[4]

Anv-kadarn 1

houarn /ˈhuːarn/ gourel digemm

(kimiezh) Elfenn gimiek, 26 he niverenn atomek hag Fe hec'h arouez, a zo unan eus ar metaloù trañzitadur.
- Un dour houarn ennañ.
(kimiezh) Metal pur an elfenn-se, gwenn-gris, stirus ha mezell.
- Un oksidadur gorrek eus an houarn eo ar mergl. — (Kreizenn ar geriaouiñ, Geriadur ar skiantoù rik, lennet d'an 11 Du 2007.) Kreizenn ar geriaouiñ
- An douar-mañ pa e-nevez greet glao ha pa zeu da zeha a ya ken kaled ha houarn. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 39.)
- An aer-vor-se a grog en houarn. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 282.)