c'hwezh

Brezhoneg

Sellet e vez ouzh ar bajenn pe ar gevrenn-mañ evel un divraz da glokaat e brezhoneg. Mar gouezit tra pe dra diwar-benn danvez ar pennad e c'hellit lakaat ho kouiziegezh da dalvezout dre gemmañ ar bajenn-mañ diouzhtu goude klikañ war al liamm « kemmañ ».

Etimologiezh

→ Etimologiezh da glokaat (Ouzhpennañ)

Anv-kadarn 1

c'hwezh /Distagadur ?/ hollek gourel (liester : c'hwezhioù)

1. → Termenadur da glokaat (Ouzhpennañ)
2. → Termenadur da glokaat (Ouzhpennañ)
3. → Termenadur da glokaat (Ouzhpennañ)

Troidigezhioù

(1)

• galleg : souffle ^(fr) , haleine ^(fr)

(2)

• galleg : inflation ^(fr)

(3)

• galleg : vanité ^(fr)

Anv-kadarn 2

c'hwezh /ˈxweːs/ gourel (liester c'hwezhioù)

1. Anaoudegezh an traoù dre skiant ar c'hwesha, da lâret eo ar fri.
2. bezañ c'hwezh, c'hwezh vat, c'hwezh fall, gant ub, gant udb
   • Petore c'hwezh a zo gant ar c'hig-mañ ? — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 81.)
3. bezañ erru ur c'hwezh, c'hwezh vat, c'hwezh fall, gant ub, gant udb
   • Arru a zo c'hwezh fall gantañ, n'eo ket un tamm bihan ! — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 81.)
4. bezañ c'hwezh udb (an aveladur, ar bezhin, ar bouc'h, ar gaou, ar suilh, ...) gant ub
   • — Eun ejenn enn he bez ! C'houez ar gaou a zo gan-ez.
     — Ganen-me c'houez ar gaou ? — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 281.)
   • Ha flaer ar bouc'h gante, trec'h da c'hwezh ar bezhin skignet war an traezh bev. — (Goulc'han Kervella, Brezel ar Rigadell, Al Liamm, 1994, p. 11.)
   • ... ; perak klask kaout arc'hant buan-ha-buan nemet peogwir e sant c'hwez ar suilh ouzh he feuskennoù - resped deoc'h. — (Yann Gerven, Brestiz o vreskenn, Al Liamm, 1986, p. 22.)
   • Poan dent ivez he deveze alies ha soñj a zeu din a-wechoù eus c'hwezh an eol fav ter a blave a-reujadoù edro dezhi. — (Jarl Priel, Va Zammig Buhez, Al Liamm, 1954, p. 15.)
   • Dimezet e oa d'ur Rusianez, ur goantenn pa lavaran, ur veleganez ha ganti c'hwezh orgedus al laezh-koukou, ... — (Jarl Priel, Amañ hag Ahont, Al Liamm, 1957, p. 14.)
   • C'hwezh an aveladur a zo gant ar chistr. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 81.)
   • C'hwezh ar c'hristen a glevan. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 189.)
5. bezañ c'hwezh an dantet, ar gouez, ar c'hozh, ar put, ar suliet, an trenk, gant udb
   • Aon ruz en devoa rak e samm, krenañ a rae evel ur bern delioù ha c'hwez ar gouez a rae dezhañ diroc'hat, ... — (Yeun ar Gow, E Skeud Tour Bras Sant Jermen, eil emb. Al Liamm, 1978, p. 24.)
   • c'hwezh ar c'hozh
   • C'hwezh an trenk a zo gant ar soubenn. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 81.)
   • C'hwez ar pud a zo gantañ. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 432.)
6. bezañ badaouet, diskaret, gant ur c'hwezh
   • Badaouet eo ivez ar breur Arturo gant c'hwez galloudus tolzennadoù bleunioù al liorzh, ... — (Youenn Drezen, Sizhun ar Breur Arturo, Al Liamm, 1971, p. 13.)
7. klevout ur c'hwezh

Evezhiadenn

Daoust d'ar ger c'hwezh bezañ gourel e tegas kemmadurioù dre vlotaat war e lerc'h.

Gerioù kevrennek

• c'hwezh ar suilh
• c'hwezh-vat

Krennlavaroù

• An hini a sant ar c'hwezh
  Eus e revr e kouezh
• C'hwezh an tin hag al lavand
  Zo gant ar merc'hed yaouank
  C'hwezh ar banal mogedet
  Gant ar merc'hed dimezet
• C'hwezh vat a zo gwelloc'h evit trouz arc'hant — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 81.)
• Gwelloc'h c'hwezh vat evit trouz arc'hant
• Pa'z eus c'hwezh vat
  Ez eus traoù mat

Troidigezhioù

• esperanteg : odoro ^(eo)
• galleg : odeur ^(fr) , senteur ^(fr)

Linenn endantet