a-walc'h

Brezhoneg

Etimologiezh

Diwar a ha gwalc'h.

Adverb

a-walc'h, /aˈwax/, /aˈvax/,/aˈwalax/

Implijet e-unan pe war-lerc'h un anv-gwan, pe un anv-kadarn, pe un anv-verb

1. Implijet e-unan
   • Netra nemet ar gweled anezhi a oa a-walc'h evit laouenaat kalonoù ar re a oa trist, [...]. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 58.). ( trawalc'h a vije kenkoulz)
2. war-lerc'h un anv-gwan pe adverb:
   • aes a-walc'h
   • alies a-walc'h
   • barrek a-walc'h
   • bras a-walc'h
   • brav a-walc'h
   • buan a-walc'h
   • diaes a-walc'h
   • fur a-walc'h
   • gwenn a-walc'h
   • hir a-walc'h
   • just a-walc'h
   • kreñv a-walc'h
   • marteze a-walc'h
   • mat a-walc'h
   • mezhek a-walc'h
   • moan a-walc'h
   • nebeud a-walc'h
   • pell a-walc'h
   • pinvidik a-walc'h
   • poazh a-walc'h
   • prest a-walc'h
   • prim a-walc'h
   • sur a-walc'h
   • tost a-walc'h
   • Gant ma dorn mad ez on akuit a-walh, med gant ma dorn fall ne ziverran mann. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 157.)
   • Mari na oa ket a-stroñs a-walh da vond d'an eured-se. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 496.)
3. war-lerc'h un anv-kadarn (gwelout trawalc'h)
   • amann a-walc'h:

   • Amann a-walc’h hor bezo diganti he-unan. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 56.)

   • arc'hant a-walc'h:

   • Arc'hant a-walc'h o devoa tennet, a gredan, eus korf ar c'hure paour evit se. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/3, Al Liamm, 1988, p. 206.)

   • bec'h a-walc'h
   • c'hoant a-walc'h, nerzh a-walc'h
   • paotr a-walc'h
   • plac'h a-walc'h
   • sukr a-walc'h

   • Sukr a-walc'h ho-peus lakaet en ho kafe ? — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 138.)

   • tud a-walc'h
   • yec'hed a-walc'h

   • Yec'hed a-walc'h am eus. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 138.)

4. Bezañ a-walc'h da c'hrad unan bennak, diouzh grad unan bennak.
   • — C'hui a vije a-walc'h d'am grad,
     M'ho bije gwennou daoulagad : — (Fañch an Uhel, Gwerziou Breiz-Izel 1, An Oriant, 1868, p. 38.)
5. Bezañ a-walc'h da ober un dra bennak
   • Madik a-walc’h karout merc’hed Gant na vent ket minorezed, — (Fañch an Uhel, Soniou Breiz-Izel 2, Pariz, 1891, 1971, p. 16.)
   • Un dro bennak ne voe ket prim a-walc'h da lammat', [...]. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 127.)
   • Me am-eus diou fillorez ha n'eo ket braz a-walh o genou d'ober « ma faeron » diouzin (ahanon). — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 175.)
6. Bezañ a-walc'h da ub ober udb: bezañ trawalc'h

   N’eo ket a-walc’h eta koll ho taou vreur? — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 213.)

   • « [...]. N'eo ket a-walc'h dezho laerezh hon ilizoù hag ar c'houentoù ; n'eo ket a-walc'h dezho lakaat ar veleien er prizon, [...]. » — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 195.)
7. bezañ a-walc'h evit ober tra pe dra (gwelout trawalc'h)
8. n'eo ket a-walc'h ober udb

   Bezañ poent a-walc'h

   • Feiz ! poent a-walh eo dezi devezi peogwir n'eus bannah lêz ebed. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 98.)
   • Te a zo poent a-walh dit dilezel ar werenn. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 206.)
9. bezañ paotr a-walc'h, gwaz a-walc'h: bras a-walc'h
   • Paotr a-walh out, ha pa na greskfes tamm ebed ken. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 392.)
   • Paol zo gwaz a-walc'h d'en em zifenn. — (TBP?, p. ?.)
10. ober a-walc'h udb
    • Kleved a-walh a reont kroz ganin-me, med ne reont ket a van. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 294.)
11. kaout amzer-verr, anaoudegezh, arc'hant, furnez, glac'har, a-walc'h. Rouesoc'h eo an implij-se er rannyezhoù (Treger) ma vez implijet trawalc'h.

    • Me a gav din az po amzer verr a-walc’h d’ober da dro, — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970.)
    • Me ‘m eus glac’har a-walc’h … d’am pried, Louis Eunius

    • Ha neuze me am-eus anaoudegez a-walh e-barz ar hoajou-ze. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 19.)
    • [...], ha gwelet dre eno hag a-walc'h a furnez, a nerz kalon, a spered, a ijin a c'helle kaout an den yaouank [...]. — (Ivon Krog, Eur Zac'had Marvailhou, Buhez Breiz, Kemper, 1924, p. 10.)
12. kaout c'hoant a-walc'h da ober udb

    C’hoant a-walc’h am eus da dilezel ar c’hastell-se, — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 144.)

    • C'hoant a-walc'h an nevoa da vont da welet tostoc'h petra 'oa kement-se. — (Erwan ar Moal, Pipi Gonto, Kemper, 1925, p. 55.)
    • C'hoant a-walh e-neus da vond da zañsal. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 125.)
13. Kaout poan a-walc'h oc'h ober un dra
    • Poan a-walh em-oa bet o lakâd Helena e deg livr. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 155.)
14. mont mat a-walc'h
    • [...], ha monet mad a-walc'h a rê ar bed gante, [...]. — (Erwan ar Moal, Pipi Gonto, Kemper, 1925, p. 47.)
15. ober a-walc'h tra pe dra (gant ar verb en doare-diskleriañ):
    • Da lavaret eo, ober awalc'h a rafe d'in ma fatrom war baper ? — (Erwan ar Moal, An “Hini Goz” o vont da denna he foltred, Editions FEIZ HA BREIZ, 1913, p. 3.)
    • Netra nemet ar gweled anezhi a oa a-walc’h evit laouenaat, — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 58.)
16. War-lerc'h ur verb:
    • bezañ a-walc'h (er stumm-nac'h)

    • N'eo ket a-walh. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. ?.) : N'eo ket fur a-walc'h.

    • blejal a-walc'h
    • Pa soñj da Yannig en deus blejet a-walc'h, ez a d' ar c'hoad. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 245.)
    • gouzout a-walc'h
    • gwelout a-walc'h
    • karout a-walc'h

    • Me a garie a-walc’h bezañ en he grasoù, SBI 2/242

    • krediñ a-walc'h
    • mont a-walc'h
    • reiñ a-walc'h
    • pec'hiñ a-walc'h

    • « Pec'hi a-walc'h am eus graet bete vremañ ! ha gellout a rafen pec'hi c’hoaz !… » — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 13.)

Troiennoù adverbel

• bezañ foenn a-walc'h er rastell
• n'eo ket a-walc'h
• ya a-walc'h

Lavaroù

• Reiñ treujoù e-lec’h bleñchoù Da neb zo bras a-walc’h e c’henoù.

Troidigezhioù

• kembraeg : digon ^(en)
• saozneg : enough ^(en)
• galleg : assez ^(fr)