etre : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
||
Linenn 30: | Linenn 30: | ||
#* ''P'oant en em gavet [[war|var]] [[w:Pont-Krist|Bount-Christ]], ec'h en em [[rannjont|rannchont]] etre [[div|diou]] lodenn : unan anezho a [[yeas|ieaz]] [[war-zu|varzu]] [[w:Goulc'hen|Goulc'han]], [[w:Plouneour-Traezh|Plouneour]] ha [[w:Kerlouan|Kerlouan]]; eben a [[kendalc'has|gendalc'haz]] da [[mont|vont]] [[war-eeun|var eeun]] [[gant|gand]] an hent [[bras|braz]] [[war-zu|varzu]] [[w:Lesneven|Lesneven]].'' {{mammenn|EK2|14}} |
#* ''P'oant en em gavet [[war|var]] [[w:Pont-Krist|Bount-Christ]], ec'h en em [[rannjont|rannchont]] etre [[div|diou]] lodenn : unan anezho a [[yeas|ieaz]] [[war-zu|varzu]] [[w:Goulc'hen|Goulc'han]], [[w:Plouneour-Traezh|Plouneour]] ha [[w:Kerlouan|Kerlouan]]; eben a [[kendalc'has|gendalc'haz]] da [[mont|vont]] [[war-eeun|var eeun]] [[gant|gand]] an hent [[bras|braz]] [[war-zu|varzu]] [[w:Lesneven|Lesneven]].'' {{mammenn|EK2|14}} |
||
# [[chom etre daou]] |
# [[chom etre daou]] |
||
⚫ | # Pa vez klokaet ''etre'' gant ur raganv kenurzhiet gant ur raganv all pe ur pennanv, ne ve ket kemeret stummoù displeget an araogenn peurliesañ: ''etre te ha me, etre eñ ha me, etre ni ha c'hwi...'', hervez ar reolenn droch nevez-dozvet gant Yvon Gourmelon. Gant an holl vrezhonegerien a-vihanik eus ar c'hantvedoù tremenet, koulskoude, e vez arveret stummoù displeget an araogenn en degouezhioù-se. |
||
#* ''-Pelec’h ar foeltr, emezañ, e oas-te an noz-mañ. –Etre lost ar vuoc’h hag he revr!'' {{mammenn|KAB2|28}} |
|||
⚫ | # Pa vez klokaet ''etre'' gant ur |
||
#* Ur c’hazh n’en dije ket gallet tremen [[etrezi]] hag ar mogeroù, {{mammenn|KAB1|53}} |
#* Ur c’hazh n’en dije ket gallet tremen [[etrezi]] hag ar mogeroù, {{mammenn|KAB1|53}} |
||
Linenn 56: | Linenn 55: | ||
* ''[[pegeit|Pegeid]] a zo '''etre''' an tommder hag ar [[yenion|yenïon]] ([[yenijenn|yenijen]]) ? - Hed ur [[ki|c'hi]] : ar [[ki|c'hi]] a [[bez|vez]] tomm e revr ha yen e fri.'' {{mammenn|TBP3|334}} |
* ''[[pegeit|Pegeid]] a zo '''etre''' an tommder hag ar [[yenion|yenïon]] ([[yenijenn|yenijen]]) ? - Hed ur [[ki|c'hi]] : ar [[ki|c'hi]] a [[bez|vez]] tomm e revr ha yen e fri.'' {{mammenn|TBP3|334}} |
||
====[[ |
====[[krennlavaroù|Krennlavaroù]]==== |
||
* ''Ne [[bo|vo]] ket [[bras|braz]] lod [[pep hini]] :<br>hemañ a zo evel ur [[krampouezhenn|grampouezenn]] '''etre''' [[nav|naw]] [[ki|c'hi]].'' {{mammenn|TBP3|309}} |
* ''Ne [[bo|vo]] ket [[bras|braz]] lod [[pep hini]] :<br>hemañ a zo evel ur [[krampouezhenn|grampouezenn]] '''etre''' [[nav|naw]] [[ki|c'hi]].'' {{mammenn|TBP3|309}} |
||
* '''''Etre''' an dimeziñ hag an eured e [[bez|vez]] an diaoul o [[redek|redeg]].'' {{mammenn|TBP3|312}} |
* '''''Etre''' an dimeziñ hag an eured e [[bez|vez]] an diaoul o [[redek|redeg]].'' {{mammenn|TBP3|312}} |
Stumm eus an 31 Mae 2021 da 18:06
Brezhoneg
Etimologiezh
- Kavet en henvrezhoneg (entr, intr).
- Meneget er C'hatolikon (entre).[1]
- Da geñveriañ gant ar c'herneveureg ynter, an hengembraeg ithr hag an heniwerzhoneg iter a zo emdroet e etar, an iwerzhoneg idir, ar skoseg eadar, ar galianeg hag al latin inter, ar sañskriteg antar, dezho ar memes ster : furm derez-uheloc'h an araogenn e/en. Gwelet an ger-se.[2]
Araogenn
Gour | Furm |
U1 | etrezon |
U2 | etrezout |
U3g | etrezañ |
U3b | etrezi |
L1 | etrezomp |
L2 | etrezoc'h |
L3 | etrezo |
D | etrezor |
etre /e.ˈtre/, pe 'tre /ˈtre/. Ne vez ket implijet stummoù unan an araogenn peurvuiañ.
- Bezañ etre daou lec'h, daou dra:
- -Pelec’h ar foeltr, emezañ, e oas-te an noz-mañ. –Etre lost ar vuoc’h hag he revr! — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/2, Al Liamm, 1985, p. 28.)
- Brumenn c'hlas ar mintin a save diouzh al liorzhoù, hag, etre div wrac'hell, e paras an heol. — (Jakez Riou, Geotenn ar Werc'hez ha danevelloù all, Al Liamm, 1957, p. 33.)
- tremen etre traoù, etre tud
- Ur c’hazh n’en dije ket gallet tremen etrezi hag ar mogeroù, — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 53.)
- Ar yar a dremene etre an nor hag he stern, — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 492.)
- troc'hañ etre tammoù
- Hag eñ o tarc'heiñ un taol bazh gantañ hag o troc'hañ anezhañ etre c'hwec'h tamm. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 169.)
- rannañ, en em rannañ etre tammoù, etre tud
- P'oant en em gavet var Bount-Christ, ec'h en em rannchont etre diou lodenn : unan anezho a ieaz varzu Goulc'han, Plouneour ha Kerlouan; eben a gendalc'haz da vont var eeun gand an hent braz varzu Lesneven. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 14.)
- chom etre daou
- Pa vez klokaet etre gant ur raganv kenurzhiet gant ur raganv all pe ur pennanv, ne ve ket kemeret stummoù displeget an araogenn peurliesañ: etre te ha me, etre eñ ha me, etre ni ha c'hwi..., hervez ar reolenn droch nevez-dozvet gant Yvon Gourmelon. Gant an holl vrezhonegerien a-vihanik eus ar c'hantvedoù tremenet, koulskoude, e vez arveret stummoù displeget an araogenn en degouezhioù-se.
- Ur c’hazh n’en dije ket gallet tremen etrezi hag ar mogeroù, — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 53.)
Deveradoù
Troiennoù isurzhiañ
Troioù-lavar
Divinadelloù
- Pegeid a zo etre an tommder hag ar yenïon (yenijen) ? - Hed ur c'hi : ar c'hi a vez tomm e revr ha yen e fri. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 334.)
Krennlavaroù
- Ne vo ket braz lod pep hini :
hemañ a zo evel ur grampouezenn etre naw c'hi. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 309.) - Etre an dimeziñ hag an eured e vez an diaoul o redeg. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 312.)
- Etre an embannoù hag an dimeziñ e vez an diaoul o redeg. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 312.)
- Etre Pempoull ha Lokemo Emañ gwele an Anko(u).
Troidigezhioù
Gwelet ivez
- Araogennoù brezhonek, stag
Daveoù
Roll an daveoù :
- [1] : Albert Deshayes, Dictionnaire étymologique du breton, Douarnenez, Le Chasse-Marée, 2003, p. 221.
- [2] : Lexique Étymologique des termes les plus usuels du Breton Moderne