kreiz

Brezhoneg

Etimologiezh

« Kalon » ent etimologel. Kar eo ar gerioù kembraek craidd, heniwerzhonek cride, iwerzhonek croidhe, skosek cridhe, a zeufe holl eus ur ger keltiek *kridyo- evit kṛdyo-. Da dostaat ouzh ar gerioù henc'hresianek ϰαρὸ-ια ϰαρὸ-ίη, latin cor (cord-is), lituanek szird-í-s, gotek hairt-ō, saoznek heart, alamanek Herz. Evit ar ster, sellet ouzh ar gerioù henslavek srèda, ha rusianek seredá « kreiz ».^[1]

Anv-kadarn

kreiz /ˈkrɛjs/ gourel (liester : kreizoù)

1. kreiz un den

   • Ur galon houarn ha dir a yoa en e greiz!— (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 164.)

   • gant ar verboù tridal, lammat

   • Tridal a ra va c’halon em c’hreiz ouzh ho klevet — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 23.)
   • Va c’halon a drid em c’hreiz ouzh ho klevet, — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 146.)
   • Tridal a ra hor c’halon en hor c’hreiz ouzh da glevet, — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 147.)

   • Ar gwel-se a lakae e galon da lammet en e greiz, hag e bedenn a save tommoc'h war-zu an neñv. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 165.)
2. (Matematik) (ur segmant) Poent e piaou d'ur segmant, ha keitpell diouzh e bennoù.

   <skouer>.

3. Kreiz-Eost, pe Hanter-Eost, pe ar 15 a viz Eost, pa vez lidet Gouel Maria Hanter Eost er broioù katolik,
4. Mont da greiz: mont war vor pell diouzh an aod
5. Kreizig-kreiz an dachenn: al lec'h resis ma emañ ar c'hreiz

Gerioù kevrennek

• kreizennañ
• kreizdouarel

• kreiz-kêr
• kreiznoz

• kreizon
• tenn-kreiz

Deveradoù

• a-greiz
• da-greiz
• dargreiz
• digreizennañ

• e-kreiz
• eus-kreiz
• kreizañ
• kreizenn

• kreizennadur
• kreizennañ

• kreizennerezh
• kreizennet

Krennlavaroù

• Bezet hir pe bezet berr E-barzh ar c’hreiz emañ an hanter.
• Pa gomzer eus ar bleiz E weler e lost pe e greiz.

Troidigezhioù

matematik

• alamaneg : Mittelpunkt ^(de)
• esperanteg : mezo ^(eo) , mezpunkto ^(eo)

• galleg : milieu ^(fr)
• saozneg : midpoint ^(en)

Daveoù

Roll an daveoù :

• ^[1] : Lexique Étymologique des termes les plus usuels du Breton Moderne