war-zu : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
||
| Linenn 11: | Linenn 11: | ||
'''war-zu''' {{dist|warˈzyː|br}} {{dist|varˈzyː|br}} |
'''war-zu''' {{dist|warˈzyː|br}} {{dist|varˈzyː|br}} |
||
#Araogenn [[a]] [[merk|verk]] an [[dilec'hiañ]] [[etrezek]] [[un tu bennak]] ([[diwar-benn]] [[tud]] [[pe]] [[traoù|draoù]] [[o]] [[dilec'hiañ|tilec'hiañ]]) |
#Araogenn [[a]] [[merk|verk]] an [[dilec'hiañ]] [[etrezek]] [[un tu bennak]] ([[diwar-benn]] [[tud]] [[pe]] [[traoù|draoù]] [[o]] [[dilec'hiañ|tilec'hiañ]]) |
||
#Mont, kerzhout, redek, war-zu tra pe den |
|||
#* ''[...]; eben a [[kendalc'has|gendalc'haz]] da [[mont|vont]] [[war-eeun|var eeun]] [[gant|gand]] an hent [[bras|braz]] '''varzu''' [[w:Lesneven|Lesneven]].'' {{mammenn|EK2|14}} |
#* ''[...]; eben a [[kendalc'has|gendalc'haz]] da [[mont|vont]] [[war-eeun|var eeun]] [[gant|gand]] an hent [[bras|braz]] '''varzu''' [[w:Lesneven|Lesneven]].'' {{mammenn|EK2|14}} |
||
#* ''[...] hag o vont etrezek ar pezh a zo araozon, e redan gant gred '''war-zu''' ar pal...'' {{mammenn|''Lizher Paol d'ar Filipiz'' e-barzh ''Testamant Nevez hon Aotrou hag hor Salver Jezuz-Krist'', troet gant Gwilh ar C'hoad, 1893, adwelet ha lakaet e brezhoneg a-vremañ gant Lukaz Bernikod, 2004}} |
#* ''[...] hag o vont etrezek ar pezh a zo araozon, e redan gant gred '''war-zu''' ar pal...'' {{mammenn|''Lizher Paol d'ar Filipiz'' e-barzh ''Testamant Nevez hon Aotrou hag hor Salver Jezuz-Krist'', troet gant Gwilh ar C'hoad, 1893, adwelet ha lakaet e brezhoneg a-vremañ gant Lukaz Bernikod, 2004}} |
||
| Linenn 21: | Linenn 22: | ||
#* ''Mont a [[gran|ran]] buan '''war-zu''' ar ru Jean-Jaurès, hag avaze betek straed Eusa, e-lec'h m'emañ ma ranndi.'' {{mammenn|BROVR|80}} |
#* ''Mont a [[gran|ran]] buan '''war-zu''' ar ru Jean-Jaurès, hag avaze betek straed Eusa, e-lec'h m'emañ ma ranndi.'' {{mammenn|BROVR|80}} |
||
#* ''Stlejañ a [[greont|reont]] o botoù lizidant '''war-zu''' an [[dor|nor]], o [[tokarnioù|zokarnioù]] dindan [[brec'h|vrec'h]].'' {{mammenn|SDWU|48}} |
#* ''Stlejañ a [[greont|reont]] o botoù lizidant '''war-zu''' an [[dor|nor]], o [[tokarnioù|zokarnioù]] dindan [[brec'h|vrec'h]].'' {{mammenn|SDWU|48}} |
||
#[[skeiñ|Skeiñ]] '''war-zu''' |
#[[skeiñ|Skeiñ]] '''war-zu''' tra pe den |
||
#* ''[...], hag e-lec'h mont en-dro gantañ d'an ostaleri e '''skoas''' adarre '''war-zu''' ar mor ha gant e sac'h mezer stlepet war e [[kein|gein]], [...].'' {{mammenn|[[w:Ronan Huon|Ronan Huon]], ''Ar Gwennili-mor'', [[w:Al Liamm|Al Liamm]] niv. 77, Du-Kerzu 1959|412}} |
#* ''[...], hag e-lec'h mont en-dro gantañ d'an ostaleri e '''skoas''' adarre '''war-zu''' ar mor ha gant e sac'h mezer stlepet war e [[kein|gein]], [...].'' {{mammenn|[[w:Ronan Huon|Ronan Huon]], ''Ar Gwennili-mor'', [[w:Al Liamm|Al Liamm]] niv. 77, Du-Kerzu 1959|412}} |
||
#Sellout war-zu tra pe den: |
|||
#Araogenn a [[talvez|dalvez]] [[da]] [[geriañ|c'heriañ]] an [[durc'hadur]] |
|||
#* ''Ur [[kêrig|gêrig]] koant eo bourc'h [[W:Brasparzh|Brasparz]], gwintet war un [[torgenn|dorgenn]] peuz uhel o sellout, '''war-zu''' ar [[kreisteiz|c'hreisteiz]], ouzh douaroù [[w:Pleiben|Pleiben]].'' {{mammenn|STBJ|14}} |
#* ''Ur [[kêrig|gêrig]] koant eo bourc'h [[W:Brasparzh|Brasparz]], gwintet war un [[torgenn|dorgenn]] peuz uhel o sellout, '''war-zu''' ar [[kreisteiz|c'hreisteiz]], ouzh douaroù [[w:Pleiben|Pleiben]].'' {{mammenn|STBJ|14}} |
||
#Treiñ war-zu tra pe den: |
|||
#* ''[...] ; ur [[pedenn|bedenn]] bennak, ha netra ken, e [[bije|vije]] klevet o lavaret goustadik, rak ar plac'hig a oa devot, troet dalc'hmat he spered '''war-zu''' traoù ar relijion.'' {{mammenn|MOAN|55}} |
#* ''[...] ; ur [[pedenn|bedenn]] bennak, ha netra ken, e [[bije|vije]] klevet o lavaret goustadik, rak ar plac'hig a oa devot, troet dalc'hmat he spered '''war-zu''' traoù ar relijion.'' {{mammenn|MOAN|55}} |
||
#* ''A-greiz pep kreiz e tro an holl [[pennoù|bennoù]] '''war-zu''' an [[dor-dal|nor-dal]].'' {{mammenn|BARI|16}} |
#* ''A-greiz pep kreiz e tro an holl [[pennoù|bennoù]] '''war-zu''' an [[dor-dal|nor-dal]].'' {{mammenn|BARI|16}} |
||
Stumm eus an 30 Her 2015 da 17:13
Brezhoneg
Etimologiezh
- Araogenn gevrennek savet diwar an araogenn war hag an anv-kadarn tu (gant ur c'hemmadur dre c'hwezhañ)
Araogenn
|
|
- Araogenn a verk an dilec'hiañ etrezek un tu bennak (diwar-benn tud pe draoù o tilec'hiañ)
- Mont, kerzhout, redek, war-zu tra pe den
- [...]; eben a gendalc'haz da vont var eeun gand an hent braz varzu Lesneven. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 14.)
- [...] hag o vont etrezek ar pezh a zo araozon, e redan gant gred war-zu ar pal... — (Lizher Paol d'ar Filipiz e-barzh Testamant Nevez hon Aotrou hag hor Salver Jezuz-Krist, troet gant Gwilh ar C'hoad, 1893, adwelet ha lakaet e brezhoneg a-vremañ gant Lukaz Bernikod, 2004.)
- Koulskoude e-pad ma rede Mazoïg war-zu ar gear, peadra d'ezan breman da baea e C'houel-Mikêl, an aotrou a skoe e-tailh hag a vreve didruez ar vein-glas, pa zigouezas an dôerien, debret o mern ganto. — (Ivon Krog, Eur Zac'had Marvailhou, Buhez Breiz, Kemper, 1924, p. 42.)
- Dioc'htu ez a al lestr war-zu an enezenn, ha diskenn enni martoloded mar gouient. — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 59.)
- Ne oa ket hep abeg e lavare ar gwaz hasta affo : daou archer a ziskenne gra « Toull-ar-Chirri » hag a zirede war-zu ar porz. — (Fañch al Lae, Bilzig, Kemper, 1925, p. 130.)
- Herri he zrugarekeas, hag e kerzas war-zu ar c'hoad, krog en penn e varc'h. — (Erwan ar Moal, Pipi Gonto, Kemper, 1925, p. 4.)
- Eur wech er maez eus a borz ar presbital, Laouig a c'haloupas warzu Kerlagen. — (Lan ar Bunel, Laouig ar Penker eun danvez beleg, Moulerez straed ar C'hastell, Brest, 1929, p. 36.)
- Pipi a ouele, sioul, pell diouzh an dud pa wele ar vamm hag ar verc'h o vont war-zu Landreger war ar gazeg, unan e pep tu en ur bouteg — an hentoù oa fall d'ar c'houlz-se —. — (Yann Vertou, En bro Dreger a-dreuz parkoù, Mouladurioù Hor Yezh, 1985, p. 87.)
- Mont a ran buan war-zu ar ru Jean-Jaurès, hag avaze betek straed Eusa, e-lec'h m'emañ ma ranndi. — (Yann Gerven, Brestiz o vreskenn, Al Liamm, 1986, p. 80.)
- Stlejañ a reont o botoù lizidant war-zu an nor, o zokarnioù dindan vrec'h. — (Mich Beyer, Seizh Devezh Warn-ugent, An Alarc'h Embannadurioù, 2006, p. 48.)
- Skeiñ war-zu tra pe den
- [...], hag e-lec'h mont en-dro gantañ d'an ostaleri e skoas adarre war-zu ar mor ha gant e sac'h mezer stlepet war e gein, [...]. — (Ronan Huon, Ar Gwennili-mor, Al Liamm niv. 77, Du-Kerzu 1959, p. 412.)
- Sellout war-zu tra pe den:
- Ur gêrig koant eo bourc'h Brasparz, gwintet war un dorgenn peuz uhel o sellout, war-zu ar c'hreisteiz, ouzh douaroù Pleiben. — (Yeun ar Gow, E Skeud Tour Bras Sant Jermen, eil emb. Al Liamm, 1978, p. 14.)
- Treiñ war-zu tra pe den:
- [...] ; ur bedenn bennak, ha netra ken, e vije klevet o lavaret goustadik, rak ar plac'hig a oa devot, troet dalc'hmat he spered war-zu traoù ar relijion. — (Anatol ar Braz, lakaet e brezhoneg gant Erwan ar Moal, Mojenn an Ankou, Mouladurioù Hor Yezh, 1986, p. 55.)
- A-greiz pep kreiz e tro an holl bennoù war-zu an nor-dal. — (Goulc'han Kervella, Brezel ar Rigadell, Al Liamm, 1994, p. 16.)
- Troet e oa an ti-annez war-zu kompezenn ar Porzhe ha dre ma oa un tamm war an uhel, ouzh tor tuchenn Lokorn, e tispake dirazañ ur c'haer a wel pa veze sklaer an amzer. — (Youenn Kervalan, Dremmoù Arrasate, Embannadurioù Al Lanv, 2009, p. 18.)
Gerioù heñvelster
Gwelet ivez
- Araogennoù brezhonek, stag
